Heemskerk, 8 januari 2023
Download als PDF: 
For English version click here / Untuk versi bahasa Indonesia klik disini
Op donderdag 5 januari heeft het Hof Amsterdam* een uitspraak gedaan in de artikel-12 procedure van stichting K.U.K.B. tegen het Rijksmuseum. Het beklag is afgewezen.
Uit het arrest blijkt dat het hof de inhoudelijke argumenten, die de stichting aandroeg tegen het gebruik van de term ‘bersiap’, negeert. De raadsheren stellen uit te gaan van de interpretatie die het Rijksmuseum aan de term toekent, maar leggen niet uit waarom ze minder zwaar tillen aan de argumenten die door K.U.K.B. zijn aangedragen tijdens de zitting van 13 oktober 2022. Volgens het hof bevat het begrip bersiap geen negatieve conclusies over Indonesiërs als groep op basis van hun ras. Zowel het OM als het hof van Amsterdam beweren dat de term bersiap slechts gebruikt wordt ‘om een bepaalde periode in de geschiedenis te duiden.’
De stichting meent echter dat de bersiap als afgesloten periode van eenzijdig geweld niet bestaat, en dat het een Nederlands verzinsel is en een uiting van racisme jegens Indonesiërs. Het gebrek aan motivering voor de beslissing maakt dat de stichting zich niet serieus genomen voelt, voorzitter Jeffry Pondaag: ‘Het hof praat het OM na. Eerlijk gezegd had ik niet anders verwacht van inlandse witte rechters die kolonialisme met de paplepel krijgen ingegoten.’
Begin vorig jaar deed de stichting politieaangifte tegen het Rijksmuseum, inclusief de directeur en curator, vanwege het gebruik van de term bersiap in de tentoonstelling Revolusi. De expositie, die inmiddels is afgelopen, besteedde aandacht aan de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog (1945-1949). Het OM seponeerde de zaak waarna K.U.K.B. middels een artikel-12 procedure een klacht indiende. Tijdens de zitting in oktober werd Pondaag bijgestaan door Dida Pattipilohy en historicus Marjolein van Pagee die gedrieën de zaak voor de rechter verdedigden. (Zie PDF voor de pleidooien.)
Curator Harm Stevens, en ook directeur Dibbits, zijn voorafgaand aan de tentoonstelling geïnformeerd over de problemen met de Nederlandse interpretatie van de bersiap. In juni 2021 is de stichting op gesprek geweest in het Rijksmuseum waarbij de plannen voor de tentoonstelling Revolusi uitvoerig aan bod kwamen.
Daarnaast heeft ook de Indonesische gast-curator Bonnie Triyana, vlak voor de opening in januari 2022, in een opiniestuk in NRC uitgelegd waarom de bersiap racistisch is. Zijn stuk deed veel stof opwaaien waarna directeur Dibbits hem publiekelijk afviel.
Pondaag: ‘De bersiap zoals de Nederlanders de term gebruiken is een verkrachting van de Indonesische taal. Voor ons is het een gewoon woord als ieder ander. Het is veelzeggend dat de Belanda’s [Nederlanders] 350 jaar in Indonesië zijn geweest maar de Indonesische taal niet spreken. Met het misbruiken van de term bersiap wordt een Indonesisch woord toegeëigend en de betekenis verdraaid om ons Indonesiërs in een kwaad daglicht te stellen.’ Pondaag verduidelijkt dat de stichting niet pleit om het woord te schrappen, gezien het in het Indonesisch een neutraal woord is, maar hij verzet zich specifiek tegen de Nederlandse betekenis die racistisch is.
Tijdens de zitting zei het OM te erkennen dat de bersiap emoties kan oproepen bij Indonesiërs maar dat het volgens het Nederlandse wetboek van strafrecht geen term is die beledigend is voor alle Indonesiërs. Exact dezelfde redenering komt terug in het arrest van het hof. Zowel de raadsheren als het OM kiezen ervoor om het Rijksmuseum te verdedigen en beiden zijn ze inhoudelijk niet ingegaan op de juridische argumenten en historische feiten die K.U.K.B. en historicus Van Pagee naar voren brachten. Pondaag: ‘De Nederlanders gaan prat op de democratische rechtsstaat maar wat ik zie is dat witte inlanders elkaar beschermen en Indonesiërs maar laten praten.’
* In een eerdere versie van dit persbericht stond per ongeluk ‘rechtbank’, moet zijn het Hof Amsterdam.
—
Wilt u meer weten, bel of app dan +31638613795 en +6282114522199
Zie ook ons eerdere persberichten:
Persbericht: OM seponeert de aangifte van K.U.K.B. tegen Rijksmuseum
Persbericht: Gerechtshof Amsterdam neemt klacht Stichting K.U.K.B. in behandeling