‘De Indische gemeenschap verdient geen herdenking’

Burgemeester Femke Halsema van Amsterdam annuleerde dinsdag haar geplande toespraak bij de Indieherdenking op de Dam. Organisaties van Indische Nederlanders tonen zich teleurgesteld over Halsema’s terugtrekking. Maar wat de Heemskerkse Indonesië-activist Jeffry Pondaag betreft, is de afzegging het enige juiste besluit. ,,Die hele herdenking is een grove belediging voor de slachtoffers die geëxecuteerd en vermoord zijn.”

NoordHollands Dagblad, 9 augustus 2023, Door: Jannie Schipper
https://www.noordhollandsdagblad.nl/cnt/dmf20230809_30486310

Pondaag is voorzitter van het Comité Nederlandse Ereschulden, in het Indonesisch Komite Utang Kehormatan Belanda. Hij komt op voor de belangen van slachtoffers van de Nederlandse koloniale oorlog in Indonesië en hun nabestaanden. Samen met mensenrechtenadvocate Liesbeth Zegveld voerde hij een succesvolle strijd tegen de Nederlandse staat namens een aantal slachtoffers. In 2021 beëindigde de advocate die samenwerking, maar Pondaag is nog niet moegestreden.

Bij de Indiëherdenking op 15 augustus wil Palmyra Westerling pleiten voor eerherstel voor haar vader Raymond Westerling. Volgens Indisch Platform 2.0, de organisatie van de bijeenkomst, heeft de beruchte commandant van het Depot Speciale Troepen ook veel mensen gered. ,,Wat is dat voor herdenking?” vraagt Pondaag retorisch. ,,Als dan ook nog de dochter van de moordenaar, die ik de ’Hitler’ van Indonesië noem, gaat spreken, vraag ik me af: waar zijn ze mee bezig?”

Executies

Commandant Raymond Westerling werd in 1946 naar Sulawesi, dat toen nog Zuid-Celebes genoemd, gestuurd om orde op zaken te stellen. Hij werd vooral berucht om de standrechtelijke executies van vermeende opstandelingen onder de plaatselijke bevolking. ,,Ik heb in 2019 twee slachtoffers mee naar Nederland genomen”, vertelt Pondaag. ,,Een van hen vertelde hoe hij vanachter de tafel zag hoe zijn vader door Westerling door zijn hoofd is geschoten.” 

Na de onafhankelijkheidsstrijd was er veel discussie of Westerling de wreedheden zelfstandig uitvoerde of daartoe opdracht had gekregen van het Nederlandse gezag. Uit een grootschalig onderzoek dat in 2022 werd gepubliceerd, bleek dat ’extreem geweld van de kant van de Nederlandse krijgsmacht niet alleen wijdverbreid was, maar vaak ook bewust werd ingezet’. 

Dat Halsema zich terugtrekt uit de Indiëherdenking op de Dam, is ’wajar’, redelijk, vindt Pondaag. ,,Maar moet die hele herdenking eigenlijk wel doorgaan? Ze hebben het over de Indiëherdenking en over ’voormalig Nederlands Indië’, maar dat land is helemaal niet van Nederland.” De geschiedenis wordt volgens Pondaag nog steeds ’door witte mensen geschreven’. ,,Die zeventig tot honderd miljoen mensen die al in dat gebied woonden voordat Nederland er binnenkwam, waar zijn die in dit soort herdenkingen? Zij worden in onze rechtszalen ’onderdanen’ genoemd, maar ze worden nog steeds behandeld als inlanders.”

De Indische gemeenschap in Nederland heeft geen recht op een herdenking, vindt Pondaag. ,,Zij zijn daar geboren en hebben met de kolonisator gecollaboreerd”, zegt hij. ,,Zij hebben hun broers en zussen vermoord, en hebben er vervolgens voor gekozen naar Nederland te gaan. Dan moeten ze nu niet gaan miauwen.” Als er iemand een herdenking verdient, zijn het voor Pondaag de tientallen miljoenen Indonesiërs die hebben geleden onder de Japanse én de Nederlandse bezetter. Daarnaast noemt hij ook de Nederlandse dienstplichtigen die weigerden mee te doen aan de politionele acties en dat met gevangenisstraf moesten bekopen.

Onafhankelijkheid

De Nederlandse overheid erkent pas sinds kort 17 augustus 1945 als onafhankelijkheidsdatum van Indonesië. Dat is de datum waarop de onafhankelijkheid werd uitgeroepen. Nederland hield altijd 27 december 1949 aan, de dag waarop de toenmalige Nederlandse regering na jaren van bloedige repressie en onder zware internationale druk de onafhankelijkheid had erkend.

In plaats van naar een andere Indiëherdenking op 16 augustus, zou de burgemeester van Amsterdam volgens de Indonesische activist dan ook beter op 17 augustus naar Wassenaar kunnen gaan. ,,Dan wordt de onafhankelijkheid van Indonesië herdacht, daar ga ik heen. Zolang je bij een of ander Indiëmonument herdenkt, ben je niet aan het dekoloniseren.”
—